Theo bạn người hiến máu có gây ảnh hưởng tính cách cho người nhận máu không?
Trên mạng xã hội có rất nhiều người hiến máu và cả người nhận máu đang băn khoăn một câu hỏi là: Liệu người nhận máu có bị ảnh hưởng tính cách của người hiến máu hay không? Để giải đáp câu hỏi này thì chúng ta hãy cùng đến với 1 nghiên cứu tại Bệnh viện Đại học Geneva năm 2016 trên 7 người nhận máu.
Nội dung tóm tắt nghiên cứu tại Bệnh viện Đại học Geneva
Chúng tôi đã ghi danh bảy đối tượng từ tháng 9 năm 2016 đến tháng 2 năm 2017. Tuổi trung bình của họ là 74 tuổi (khoảng 61–87). Năm người trong số họ (71%) được thay khớp háng và hai người còn lại được thay khớp gối. Bốn người tham gia (57%) chỉ ra rằng họ có niềm tin tôn giáo, một người nói rằng anh ta là một “nhà tư tưởng tự do” và hai người còn lại tự gọi mình là “những người không tin” ( Bảng 1 ). Thời lượng trung bình của cuộc phỏng vấn là 30 phút (khoảng 25–40).
Giá trị được quy cho máu
Tất cả bảy đối tượng đều định nghĩa máu là “sự sống”: “Máu có màu sắc, nó mang lại sự sống”, “Nó là thứ cho phép tôi sống” và “Nếu họ cho tôi máu, họ giải cứu tôi; do đó, nó đúng hơn là một năng lượng quan trọng. ” Một trong những bệnh nhân bày tỏ cùng một ý kiến khác nhau: “Nó giống như một động cơ trên ô tô, không có nó, nó sẽ không hoạt động”. Hai trong số các đối tượng đã so sánh máu với “nước”: “Nó là nước của sự sống”; “Nó là thứ thiết yếu đối với cơ thể con người, giống như nước.” Một trong những người tham gia coi máu là “ngân hàng” của cơ thể con người, trong khi một người khác coi nó giống như “sức mạnh” hơn.
Cảm xúc đối với các nhà tài trợ
Cảm xúc thường được thể hiện đối với những người hiến tặng là “biết ơn”: “Về phía họ, đó là một hành động tuyệt vời của đức tin. Tôi rất biết ơn.” Năm đối tượng biết ơn những người hiến tặng nói thêm rằng họ không thắc mắc về danh tính của những người hiến tặng: “Tôi rất biết ơn, tôi cảm ơn họ rất nhiều. Bên cạnh đó, tôi không tự hỏi mình quá nhiều câu hỏi. ” Một đối tượng nói về “tình đoàn kết của con người”: “Nếu ai đó có thể làm được điều đó, nó phải được thực hiện trên cơ sở đoàn kết của con người,” trong khi một đối tượng khác nói rằng anh ta không cảm thấy bất kỳ cảm xúc nào đối với người hiến tặng. “Tôi thấy anh ấy như một người quay lưng lại với tôi, một người không quan tâm, mặc dù chúng tôi đã gắn bó mật thiết với nhau bây giờ… Tôi vẫn chưa cảm thấy gì”.
Khi được hỏi liệu họ có chấp nhận nhận máu của tội phạm hay không, một trong những đối tượng đề cập đến “sự tha thứ”: “Nếu đó là vấn đề sống chết, chúng tôi phải tha thứ. Đó là một kiểu đền tội, “trong khi một người khác cho rằng đó là một cách lật trang:” Tội phạm là một con người; anh ấy đã làm điều gì đó ngu ngốc trong cuộc đời mình, nhưng mặt khác, cuộc sống vẫn tiếp diễn. ”
Truyền các đặc điểm của người hiến tặng
Hầu hết các đối tượng đều ước rằng máu được truyền đến từ một người cho giống họ, về thể chất cũng như tinh thần: “Tôi muốn người hiến máu giống mình một chút”. Nhưng một người trong số họ lại nói ngược lại: “Ý đầu tiên của tôi khi bạn hỏi câu hỏi là: ‘Tôi muốn một người giống tôi hơn’, thì ngay lập tức tôi nghĩ: ‘Không, đúng hơn là không!’ Sẽ rất thú vị nếu đó là một người hoàn toàn khác có thể truyền cho tôi một điều gì đó mới mẻ ”. Các đặc điểm thường được đề cập đến là tích cực và được quan tâm thường là các đặc điểm tính cách hơn là ngoại hình: “Một người thích hoạt bát và không đi quá xa trong mọi lĩnh vực”; “Ai đó tôn trọng vợ và con của mình”; “Ai đó tràn đầy năng lượng và niềm vui sống, người trung thực”; và “một người bình tĩnh, không lo lắng.”
Năm trong số bảy đối tượng sẽ tuyệt đối từ chối máu của tội phạm, hai vì họ sợ lây truyền bệnh “thường là người nghiện ma túy hoặc ai đó bị AIDS”, và ba vì họ sợ lây truyền một “đặc điểm xấu”: “Không, bởi vì tôi sợ rằng một cái gì đó sẽ được truyền đi ”; “Không! Tôi phải nhận máu của một người trung thực, vì tôi sợ rằng máu có thể chứa một gen tiêu cực và nó có thể biến tôi thành tội phạm. Tôi từ chối, ngay cả khi tôi đang cận kề cái chết ”. Mặt khác, ý tưởng nhận máu động vật được chấp nhận tốt hơn, vì chỉ có một người sẽ từ chối. Hầu hết những người được phỏng vấn đều nghĩ rằng, không giống như đàn ông, động vật là tốt: “Tôi thà chấp nhận máu động vật vì tôi biết rằng động vật về cơ bản ít sai sót hơn con người” và “Tôi sẽ chấp nhận, tùy thuộc vào con vật.
Những thay đổi do truyền máu
Sáu đối tượng đã đề cập rằng những thay đổi về thể chất hoặc tâm lý có thể được gây ra bởi việc truyền máu. Năm người trong số họ nghĩ rằng sự thay đổi tính cách có thể là kết quả của việc truyền máu: “Có lẽ tôi sẽ trở nên khắc nghiệt hơn hoặc nhẹ nhàng hơn”; “Một số đặc điểm có thể thay đổi, một người có thể trở nên hung hăng hoặc nóng nảy hoặc thiếu kiên nhẫn.” Một người tham gia đã suy nghĩ về những thay đổi thể chất tiềm ẩn: “Tôi thấy chủ yếu là các hiệu ứng thể chất; còn đối với những ảnh hưởng tâm lý, đó chỉ là do bạn nêu ra câu hỏi mà nó xuất hiện trong đầu tôi. ”
Bốn đối tượng tin rằng việc truyền máu của họ không ảnh hưởng đến thể chất hoặc tâm lý. Tuy nhiên, một đối tượng tin rằng việc truyền máu đã thay đổi giấc ngủ của anh ta: “Ngày nay tôi mơ rất nhiều”. Một đối tượng khác chỉ ra rằng việc truyền máu đã làm thay đổi tâm trạng của anh ta: “Nó khiến tôi có tâm trạng tốt […] trước đó, tôi cảm thấy yếu ớt, nó khiến tôi tràn đầy năng lượng hơn”. Và đối tượng thứ ba phản ánh rằng thị hiếu của anh ta có thể đã thay đổi: “Có thể thị hiếu có thể có những thay đổi. Thật không may, tôi đã nhận được máu từ hai người hiến tặng, điều này khiến nó trở nên phức tạp hơn ”. Đối tượng kết thúc cuộc phỏng vấn bằng cách nói “[Máu của người hiến tặng] không thể tiếp nhận. Ít nhất tôi hy vọng như vậy.”
Thảo luận
Nghiên cứu thăm dò của chúng tôi cho thấy rằng phần lớn các đối tượng có thể quan niệm rằng truyền RBC có thể truyền một số đặc điểm của người hiến tặng. Hơn nữa, ba trong số bảy đối tượng chỉ ra rằng họ đã nhận thấy những thay đổi trong hành vi hoặc giá trị sau khi truyền RBC của chính họ.
Máu liên kết rất chặt chẽ với các giá trị đến từ các văn bản tôn giáo và nội hàm văn hóa. Kinh Thánh có nhiều đề cập đến huyết, ngụ ý rằng linh hồn nằm trong huyết: “Vì sự sống của xác thịt ở trong huyết” (Lê-vi Ký 17:11), và đề cập đến giá trị cứu chuộc của huyết hiến tế: “Hầu hết mọi sự là được thanh tẩy bằng huyết ”(Hê-bơ-rơ 9:22). Một số đề cập trong Kinh thánh, chẳng hạn như “Nhưng hãy chắc chắn rằng bạn không ăn huyết, vì huyết là sự sống, và bạn không được ăn sự sống bằng thịt” (Phục truyền luật lệ ký 12:23), đã khiến Nhân chứng Giê-hô-va từ chối truyền máu. Các nghiên cứu dân tộc học đã báo cáo rằng các nền văn hóa khác nhau tin rằng uống máu có thể truyền đạt một số đặc điểm. 10Kết quả của chúng tôi chỉ ra rằng những niềm tin này vẫn còn ở bệnh nhân. Sáu trong số bảy đối tượng coi “máu là sự sống” là đúng và hầu hết trong số họ muốn người được truyền máu có những đặc điểm tích cực, chẳng hạn như “tràn đầy năng lượng”, “tôn trọng”, “trung thực” hoặc “điềm tĩnh”. Năm đối tượng sẽ từ chối máu của một tên tội phạm, lập luận rằng một cái gì đó có thể được truyền đi. Sáu đối tượng cũng thừa nhận khả năng rằng việc truyền máu có thể tạo ra những thay đổi trong hành vi hoặc giá trị và ba người tin rằng việc truyền máu có thể đã thay đổi hành vi của chính họ. Do đó, những kết quả này chỉ ra rằng niềm tin tôn giáo và văn hóa rất mạnh mẽ về các giá trị được quy cho máu và khả năng lây truyền của chúng đã ăn sâu vào các bệnh nhân được truyền máu.
Những phát hiện này tương tự như những phát hiện được báo cáo sau khi cấy ghép nội tạng rắn. Một số tác giả đã báo cáo những thay đổi về hành vi nhận thức được, chủ yếu là sau khi ghép tim. Pearsall và cộng sự 6 báo cáo những người nhận ghép tim đã trải qua những thay đổi về sở thích âm nhạc của họ để phù hợp với thị hiếu của người hiến tặng hoặc mắc chứng sợ nước sau khi nhận được trái tim của một bệnh nhân chết đuối mà không hề biết về thị hiếu của người hiến tặng hoặc hoàn cảnh tử vong. 6 Joshi 7 báo cáo trường hợp của một đứa trẻ 8 tuổi nhận được trái tim của một bé gái 10 tuổi bị sát hại. Người nhận bắt đầu có những cơn ác mộng sống động tái diễn về vụ giết người, và sau đó mô tả hiện trường vụ án cho cảnh sát với đầy đủ chi tiết để cho phép họ tìm ra và kết tội nghi phạm.7 Tuy nhiên, theo hiểu biết của chúng tôi, chưa có nghiên cứu hệ thống nào về quần thể này.
Điều quan trọng là phải nhận ra rằng bệnh nhân có thể nhận thấy những thay đổi trong hành vi hoặc giá trị sau khi truyền RBC. Cho đến nay, những bệnh nhân trải qua những thay đổi này có thể cảm thấy bị cô lập và hiểu lầm. Do đó, các nghiên cứu trong tương lai được thực hiện trên quy mô lớn hơn nên tập trung vào vấn đề này để xác định mức độ phổ biến của các thay đổi được nhận thức và các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn. Kiến thức này sau đó sẽ được chuyển thành quy trình đồng ý được thông báo trước khi truyền RBC.
Một số hạn chế phải được công nhận. Thứ nhất, kích thước mẫu quá nhỏ và các đối tượng quá đồng nhất về độ tuổi và kinh nghiệm phẫu thuật gần đây để tổng quát hóa các kết quả này cho các quần thể khác. Hơn nữa, vì đây là nghiên cứu khám phá đầu tiên, chúng tôi không theo đuổi thêm những người tham gia cho đến khi thu được độ bão hòa của các chủ đề. Các nghiên cứu sâu hơn phải đánh giá nhận thức về những thay đổi trong hành vi hoặc giá trị sau khi truyền RBC ở các quần thể lớn hơn và trong các môi trường văn hóa khác nhau. Thứ hai, các cuộc phỏng vấn được thực hiện ngay sau khi truyền RBC, trong thời gian nằm viện. Bệnh nhân có thể nhầm lẫn giữa những thay đổi nhận thức được với những thích ứng tâm lý khác với hoàn cảnh hoặc tác động vật lý của cuộc phẫu thuật của họ. Thứ ba, cuộc phỏng vấn theo cấu trúc của chúng tôi có thể đã tạo ra một số câu trả lời, mặc dù chúng tôi đã cố gắng tránh điều này trong kịch bản có chữ của chúng tôi. Do đó, không biết bệnh nhân thường tự ý nghĩ đến việc thừa hưởng các đặc điểm của người hiến tặng họ như thế nào. Cuối cùng, thiết kế nghiên cứu có thể gây ra khuynh hướng mong muốn làm hài lòng, vì những người được hỏi có thể đã trả lời theo những gì họ mong đợi chúng tôi muốn.
Góc nhìn của nhà khoa học. Trên báo Vnexpress GS Nguyễn Lân Dũng có trả lời về việc này như sau:
Người trưởng thành có khoảng 5 lít máu trong cơ thể. Khi bị mất máu nhiều, nếu không được truyền máu kịp thời thì có thể nguy hiểm đến tính mạng. Máu trước khi truyền đã được xem xét kỹ để đảm bảo không có virus hay các mầm bệnh khác.
Lượng máu được truyền chỉ tồn tại một thời gian trong cơ thể cháu, (chẳng hạn hồng cầu chỉ sống được 4 tháng mà thôi). Sau đó, tủy xương của cháu sẽ sản sinh ra các tế bào máu mới, thay thế cho các tế bào máu được truyền. Máu không mang tín hiệu di truyền, không liên quan gì đến tư tưởng, tình cảm. Nó chỉ có nhiệm vụ giúp cơ thể trao đổi khí, tăng cường khả năng miễn dịch, vận chuyển chất dinh dưỡng và đào thải chất cặn bã. Tình yêu, tính nết là do não bộ quy định chứ không liên quan gì đến máu cả.
Ngay cả việc thay tim cũng không làm người ta thay đổi tình yêu và tính nết, vì tim cũng chỉ là một cái bơm hết sức hoàn chỉnh. Việc đập nhanh hay chậm là do não bộ quyết định chứ bản thân quả tim không biết xúc động hay ghen tuông gì đâu.
KẾT LUẬN
Tóm lại là theo nghiên cứu trên thì một số người nhận máu có chịu ảnh hưởng về tính cách trong thời gian ngay sau khi nhận máu. Còn về lâu dài thì chưa có nghiên cứu nào về vấn đề này. Trong một cuộc thăm dò trên nhóm Cộng đồng người hiến máu tại Việt Nam thì có một vài người nói họ nhận thấy có sự thay đổi, có một vài người nói không có sự thay đổi (hiện chưa có kiểm chứng). Theo góc nhìn của các tôn giáo như Thiên chúa giáo hay Phật giáo thì việc hiến máu có ảnh hưởng ít nhiều tới người nhận máu.
Suy nghĩ của người viết bài:
Việc nhận máu tại bệnh viện xảy ra khi người nhận máu gặp một biến cố lớn về sức khỏe. Và biến cố này có thể khiến cho người hiến máu gặp những sang chấn về tâm lý, điều này cũng có thể là một trong những nguyên nhân tác động đến việc thay đổi tâm tính sau khi nhận máu. Ví dụ như: trước đây là người sống kham khổ nhưng sau biến cố thấy mình khảm khổ mà lỡ không may chết đi chưa hưởng thụ được cái gì nên sinh tâm hưởng thụ, hoặc có người trước đây sống vị kỷ ít quan tâm người khác và ít làm điều gì đó có ích, sau khi nhận máu thấy mình cần thay đổi suy nghĩ, sống trách nhiệm hơn, ý nghĩa hơn nên tâm tính cũng thay đổi.
Hành động của chúng ta đến từ suy nghĩ của chúng ta
Giả sử là việc hiến máu có gây ảnh hưởng đến tính cách của người nhận máu, vậy với vai trò của người hiến máu tôi sẽ nỗ lực rèn luyện thêm những đức tính tốt để khi hiến máu tôi không chỉ gieo sự sống cho người bệnh tôi còn có cơ hội gieo thêm những điều tốt đẹp bên trong mình tới người nhận máu. Nếu tôi là người nhận máu tôi hiểu rằng những điều tốt hay không tốt kia đến với mình không quan trọng bằng việc mình lựa chọn có một cuộc sống thế nào sau khi bình phục, mình lựa chọn sống có ích hay lãng phí thời gian sống của mình? Nếu bạn đang có niềm tin tôn giáo rằng nhận máu sẽ chịu ảnh hưởng tính cách của người hiến thì mong bạn không nên nặng nề quá vấn đề đó mà không nhận máu để rồi ảnh hưởng đến sinh mệnh của mình. Các tôn giáo đều nhắc chúng ta:”sinh mệnh con ngời là vô giá”, hành động của con người xuất phát từ suy nghĩ của chính chúng ta, lựa chọn làm thế nào là do bạn chứ không phải là do người hiến máu cho bạn.
Nếu bạn đủ điều kiện tham gia hiến máu nhân đạo, hãy đăng ký tham gia hiến máu nhân đạo tại nơi bạn sống, rất nhiều người bệnh đang cần bạn giúp.
Note: Bài viết không có giá trị khoa học, chỉ mang tính tham khảo về nhiều góc nhìn
Cộng đồng người hiến máu Việt Nam là tổ chức phi lợi nhuận mới mong muốn giúp những người bệnh có máu để truyền khi cần và kết nối người hiến máu tình nguyện trên cả nước. Mời bạn tham gia cộng đồng của chúng tôi tại các địa chỉ sau:
Facebook group: https://www.facebook.com/groups/congdongnguoihienmau
Fanpage: https://www.facebook.com/nguoihienmauvietnam
